
«Svilup negativ sto vegnir frenaus»
A Trun ei seformau ina gruppa che vul far la vischnaunca pli attractiva
DA HANS HUONDER / ANR
Sco biaras autras vischnauncas ella muntogna senta era Trun plaun a plaun l’influenza dil
svilup demografic negativ. Per prevegnir alla tendenza ei ina gruppa da vischinas e vischins da Trun
seformada sut il num Forum Interess Trun. Cun entgins projects vul ella empruar da far la vischnaunca pli attractiva,
oravontut per famiglias. Avon rodund in onn ei il forum s’adressaus cun in questiunari a differentas persunas e
famiglias giuvnas. La finamira dalla retscherca ei stada quella d’intervegnir tgei basegns e giavischs che quellas han.
Sco quei che Martin Tomaschett, in dils iniziants dil moviment, di, ein las persunas interrogadas s’exprimidas davart
la situaziun sociala e politica a Trun, fagend propostas pil futur dalla vischnaunca.
Dalla retscherca ei sortiu che pliras mummas giavischan da saver luvrar en lur clamada.
Per quei motiv lessen ellas ina meisa da miezdi per lur affons cun la pusseivladad d’accumpignament da far pensums.
Medemamein muossan ils resultats dalla retscherca ch’ils babs ein promts da pendular alla lavur entochen a Cuera,
aschilunsch che la famiglia ha bunas cundiziuns da habitar a Trun. In dils problems da Trun dil mument ei la munconza da habitaziuns attractivas.
Tratg conclusiuns
«NusconstateincheTrunhainpotenzial sco liug da habitar attractiv. Il mument mauncan persuenter denton en emprema lingia habitaziuns attractivas»,
di il miedi Martin Tomaschett. En collaboraziun cun la suprastonza communala ed ils dus architects Werner Schmidt e Patric Rothmund
duei vegnir elavurau el proxim temps in concept per viver el vitg, denter auter cun ina visualisaziun dil spazi da habitar.
«Nus lein buc ina surbaghegiada en in sulet liug, mobein in nez dil spazi da viver egl entir vitg. Quei sa esser sin fundament da casas
novas ni era enten sanar e renovar baghetgs existents», puntuescha il capoiniziant. Il delegau dalla suprastonza communala el forum,
gerau Toni Pfister, ei perschuadius che Trun porscha parts dil vitg idealas per famiglias: «Deplorablamein enconuschan biars il vitg da Trun mo entras il transit.»
Davart la finanziaziun d’eventualas unitads da habitar ei aunc vegniu fatg neginas ponderaziuns. «Nus vegnin ad elavurar quei concept ed in prospect e lu ir sin
fiera cun quel. Nus lein plidentar glieud da vegnir a habitar cheu tier nus. Quei sa era esser glieud dils marcaus che ha avunda da lezza truscha e che
vul luvrar da cheu anora egl avegnir», manegia Pieder Decurtins ch’ei medemamein involvaus el Forum Interess Trun.
Survigilonza d’affons
na secunda idea persequitada dil forum ei il project per ina survigilonza d’affons ella vegliadetgna dalla scoletta entochen la novavla classa.
«La finamira da quella ei secapescha da descargar ils geniturs che vulan ir a luvrar», di Anita Alig. Quella purschida savessi eventualmein era
vegnir realisada en collaboraziun cun las instanzas da scola. Tenor basegns savessi era vegnir purschiu ina survigilonza d’affons denter treis
e tschun onns. La finanziaziun dalla tgira e survigilonza stuess succeder entras ils geniturs e quei sin fundament da lur situaziun finanziala. «Il proxim temps duei il basegns d’in tal survetsch vegnir
sclarius sin fundament d’in ulteriur questiunari. Eventualmein seporschan novaziuns era sin fundament dalla nova lescha da scola», di la geraua Renata Decurtins-Deplazes.
Ils iniziants ein perschuadi che Trun ha il potenzial da daventar il pli attractiv liug da habitar per famiglias dalla Surselva. «La lavur ch’ils iniziants prestan va a prau
cun il project ‘Trun igl avegnir’. En connex cun lez project havevan nus medemamein constatau la problematica dalla munconza da habitadis attractivs»,
di il president communal Donat Nay. Il forum vul informar regularmein vischinas e vischins cun ina «newsletter» ed ina homepage (www.interesstrun.ch) davart il svilup dils projects.
Trun fa quitaus
Cun ils dus projects vul il Forum Interess Trun dar niev slontsch alla vischnaunca. «Sche nus vegnin cun novas famiglias el vitg sche vul quei dir dapli affons da scola,
dapli sviulta per las fatschentas indigenas e la fin finala era dapli entradas per la vischnaunca», di Martin Tomaschett. Gest il diember d’affons ei lu era quel che
fa ils pli gronds quitaus allas instanzas communalas.Tenorinaretschercadilforum ei il diember da habitontas e habitonts sesminuius da 1357 igl onn 2000 sin 1154 igl onn 2011.
Igl onn 1992 ha Trun giu 29 naschientschas e 21 mortoris, igl onn 2011 duas naschientschas e 15 mortoris. Il scalem superiur ensemen cun Sumvitg dumbra il mument 82 scolars,
igl onn 2023/24 aunc 28 scolars aschilunsch ch’ei dat negin svilup positiv. «Sche quei svilup secuntinua discurrin nus en otg onns aunc inaga davart cooperaziuns da scola.
Lu dat ei probablamein mo pli l’alternativa Mustér ni Glion sco liug pil scalem superiur», constatescha Martin Tomaschett.
Iniziants dil Forum Interess Trun ensemen cun representants dalla suprastonza communala.
Da seniester Renata Decurtins-Deplazes, Toni Pfister, Donat Nay, Pieder Decurtins, Anita Alig e Martin Tomaschett.
FOTO H. HUONDER
LA QUOTIDIANA
Datum: 30.05.2013
- Tema:Medias
Vies meini interessescha nus